Verkiezingen 2024: “Hoe willen partijen het gebruik van de openbare ruimte regelen?”

Met de verkiezingen in het vooruitzicht, ging Immoweb op onderzoek uit en bevroegen we de Belgische politieke partijen over een reeks vastgoedthema’s. We hebben hun antwoorden niet aangepast om een neutrale overdracht van hun voorstellen te verzekeren. In dit artikel bespreken we hun standpunten over de regeling van de openbare ruimte.

Op het vlak van ruimtelijke ordening zijn de drastische veranderingen in de bouwsector en de reorganisatie van de openbare ruimte al enkele jaren het onderwerp van hevige discussie. Wat is de visie van de Belgische partijen op ons gebruik van de openbare ruimte en welke maatregelen stellen ze voor? Een overzicht!

CD&V: “Bewaking van open ruimte en kernverdichting”

Intact houden van groene ruimte

CD&V benadrukt het belang van het behoud van open en groene ruimtes in Vlaanderen. De partij streeft ernaar om de natuurlijke en open gebieden te beschermen tegen overbebouwing. Dit gaat hand in hand met het concept van ‘kernverdichting’, waarbij de ontwikkeling zich concentreert rond dorpskernen en stedelijke centra, met respect voor de lokale identiteit van elke gemeenschap.

Strategieën voor woningbouw

Met het oog op een doelstelling van 500.000 extra woningen tegen 2035, stelt CD&V verschillende maatregelen voor:

• Leegstandsbeheer: actief aanpakken van de huidige leegstand in Vlaanderen.
• Renovatie door sloop en heropbouw: hierbij wordt gefocust op het vernieuwen van bestaande panden om moderne woonruimte te creëren.
• Stimuleren van alternatieve woonvormen: De partij moedigt diverse woonvormen aan zoals kangoeroe-woningen en co-housing, en ziet mogelijkheden in het creatief herbestemmen van de ongeveer 1 miljoen m² aan leegstaande handels- en bureauruimte, die omgezet kan worden in appartementen.
• Nieuwbouw in bestaande woonzones: met een focus op verdichting binnen dorpskernen, waarbij buitengebieden zoveel mogelijk onaangetast blijven.
• Gecontroleerde uitbreiding: Pas als laatste optie zou eventueel naar woonuitbreidingsgebieden gekeken worden.

Vlaams Belang: “Een andere kijk op ruimtelijke ordening en de bouwshift”

Kritische visie op bouwrestricties

Vlaams Belang staat kritisch tegenover de bouwshift, die vanaf 2040 bouwen in open ruimtes wil verbieden. Volgens de partij is deze aanpak te beperkend en hindert het de ontwikkeling van Vlaanderen.

Renteloze Mijn Verbouwlening

Een kernvoorstel van Open Vld is het renteloos maken van de Mijn Verbouwlening. Want de kosten van een lening kan voor huiseigenaren een struikelblok zijn om te investeren in energie-efficiënte renovatie. Met dit initiatief maak je investeren veel aantrekkelijker.

Belang van open ruimte

De partij waardeert open ruimtes voor hun bijdrage aan natuur, landbouw en levenskwaliteit. Deze gebieden zijn cruciaal voor ecologische balans en landschapsbehoud.

Impact van immigratie

Vlaams Belang ziet een direct verband tussen immigratie en de toenemende druk op zowel de woningmarkt als open ruimtes. Ze stellen dat het verminderen van immigratie de ruimtelijke ordening positief zal beïnvloeden.

Efficiënte ruimtelijke ordening

De partij wil een efficiëntere aanpak door multifunctioneel ruimtegebruik en slimme verdichting te promoten. Deze strategieën moeten helpen om efficiënter om te gaan met de beschikbare ruimte, terwijl natuur en landbouw behouden blijven.

Inspiratie uit Nederland

Vlaams Belang kijkt naar Nederland als voorbeeld van hoe flexibele en efficiënte ruimtelijke ordening kan bijdragen aan zowel stedelijke verdichting als de uitbreiding van de woningvoorraad.

Groen: “Duurzaam ruimtegebruik en kernverdichting zijn prioritair”

Behoud van open ruimtes

Groen benadrukt het belang van het behoud van open ruimte in Vlaanderen. Hoewel 80% van de nieuwe woningen al in goed gelegen gebieden zoals stadscentra en dichtbij treinstations gebouwd worden, moet er nog steeds actie ondernomen worden om de overige 20% die dreigt te worden bebouwd, te beschermen.

Ontwikkeling van heldere beleidskaders

Er is een dringende behoefte aan een duidelijk beleidskader dat lokale overheden ondersteunt in hun beslissingen over waar bouw nog mogelijk is en waar niet. Groen roept op tot het opstellen van een coherent beleid dat lokale autoriteiten helpt de resterende open ruimtes te beschermen en tegelijkertijd ontwikkeling waar nodig te ondersteunen.

Regionale samenwerking en planning

Groen wil dat gemeenten gezamenlijk plannen ontwikkelen om te bepalen waar open ruimtes bewaard blijven en welke stads- en dorpskernen versterkt moeten worden. Door middel van samenwerking kunnen gemeenten effectievere en snellere beslissingen nemen over ruimtelijke ordening.

Versterking van de centra

De partij streeft naar een duidelijke afbakening van de kernen rondom belangrijke knooppunten zoals grote treinstations. Dit moet leiden tot een helder inzicht waar verdichting mogelijk is en waar nog ontwikkelingskansen liggen.

Rol van de Vlaamse regering

Groen pleit voor een sterk leiderschap van de Vlaamse regering in de ruimtelijke ordening. Een kwalitatief hoogstaande, doelgerichte overheid kan een stabiel kader bieden aan bouwers, ontwikkelaars, architecten en lokale besturen. Dit zou leiden tot minder weerstand tegen verdichtingsprojecten en bijdragen aan het creëren van aangename, leefbare buurten.

PVDA: “Een nieuwe visie op ruimtelijke ordening”

Afwijzing van traditionele benaderingen

PVDA verwerpt de individualistische benadering van ruimtelijke ordening die wordt gehanteerd door traditionele partijen, die essentiële aspecten zoals leefbaarheid, klimaatvoorbereiding, en natuurbehoud vaak over het hoofd zien.

Democratische ruimtelijke planning

De partij pleit voor een democratische benadering van territoriaal beheer, waarbij wordt gestreefd naar een bescherming tegen vastgoedspeculatie, om zo rechtvaardigere en toegankelijkere woonoplossingen te bieden.

Bevordering van stedelijke verdichting

PVDA steunt de ontwikkeling van stedelijke verdichting door het bouwen van woningen en openbare voorzieningen op publieke gronden, om te zorgen voor efficiënt gebruik van de beschikbare ruimte.

Uitbreiding van essentiële diensten

De partij wil essentiële diensten zoals kinderopvang, gezondheidscentra, openbare diensten en lokale handel in zowel stedelijke als landelijke centra uitbreiden, wat de noodzaak voor pendelen vermindert en lokale economieën versterkt.

Politiek van “Zero netto beton”

PVDA introduceert een “Zero netto beton” strategie. Hiermee verwijzen ze naar een beleid dat de hoeveelheid nieuw beton en verhard oppervlak in de bouw en stadsplanning minimaliseert. Het doel van dit beleid is om geen nieuwe verharding toe te voegen zonder dat er op een andere locatie een gelijke of grotere oppervlakte aan verharding wordt verwijderd of gecompenseerd. PVDA wil bovendien een eerlijke compensatie voor grondeigenaren en steun voor duurzame bouwprojecten die speculatie niet bevorderen.

Verbod op bouwen in overstromingsgebieden

Er komt een bouwverbod in overstromingsgevoelige zones met een garantie op onmiddellijke en lokale herhuisvesting voor de getroffen families.

Versterking van intercommunale samenwerking

PVDA wil de intercommunale samenwerking versterken voor waterbeheer en het verminderen van overstromingsrisico’s, om zowel de veiligheid te verhogen als de natuurlijke hulpbronnen te beschermen.

Vooruit: “Een innovatief ruimtelijk beleid voor duurzame gemeenschappen”

Een sociaal ruimtelijk beleid

Vooruit streeft naar een sociaal ruimtelijk beleid dat een helder kader biedt voor gemeenten. De partij zet in op het concentreren van nieuwe woningen rondom de kernen van dorpen en steden, waarbij een sterke nadruk ligt op de bescherming van bossen en open ruimte.

Ontwikkeling van nieuwe woonzones

De focus ligt op de creatie van nieuwe woonzones die strategisch zijn gepositioneerd rond mobiliteitsknooppunten. Dat zorgt voor betere toegang tot vervoersverbindingen, waardoor mensen minder genoodzaakt zijn om de auto te gebruiken. Voor elke nieuw ontwikkelde woonzone wordt een gelijke hoeveelheid momenteel ongeschikte grond geneutraliseerd en herbestemd. Deze grond krijgt een nieuwe functie als ruimte voor natuur, waterbeheer, landbouw en recreatie.

Evenwicht tussen ontwikkeling en natuurbehoud

Deze aanpak van Vooruit waarborgt een balans tussen de noodzaak voor meer betaalbare woningen en het behoud van de ecologische integriteit en landschappelijke kwaliteit van Vlaanderen. Door nieuwe ontwikkelingen te koppelen aan strenge milieudoelstellingen en ruimtelijke planningsprincipes, promoot Vooruit een leefbare, duurzame en sociaal rechtvaardige inrichting van de ruimte.

Open VLD: “Dynamische stadsontwikkeling en publieke ruimtes”

Bouwshift en kernversterking

Open VLD benadrukt het belang van bouwshifts, waarbij verdichtingsprojecten die de kern van bestaande stedelijke en dorpskernen versterken worden aangemoedigd. Deze aanpak richt zich op het efficiënt gebruiken van de beschikbare ruimte, terwijl het landelijke karakter van Vlaanderen behouden blijft.

Investeren in publieke ruimte

De partij stelt voor om te investeren in de publieke ruimte door het creëren van essentiële voorzieningen zoals winkels in de buurt, toegankelijk openbaar vervoer, en het aanleggen van parken en groenblauwe netwerken. Dit beleid is erop gericht om goed ontsloten werklocaties te ondersteunen, wat bijdraagt aan een hogere levenskwaliteit voor de inwoners.

Vereenvoudiging van bouwprocessen

Open VLD wil het bouwen in steden, kernen en stedelijk gebied gemakkelijker en goedkoper maken. Dit stelt de partij voor door de introductie van de ‘Wijkvergunning’, waardoor bepaalde gebieden of specifieke bouwprojecten sneller een bouwvergunning kunnen krijgen. Dit proces versnelt de ontwikkeling en vermindert bureaucratie.

Ontwikkeling van verouderde sites

Een specifiek aandachtspunt is de ontwikkeling van verouderde of leegstaande sites binnen afgebakende kerngebieden. Open VLD wil het voor projectontwikkelaars mogelijk maken om, na het verwerven van 80% van een site, via een door de overheid gesteunde onteigening verder te gaan met de ontwikkeling. Dit bevordert het hergebruik van bestaand stedelijk gebied en voorkomt de versnippering van het landschap.

N-VA: “Een realistische benadering van ruimtelijke ordening”

Uitdagingen van urbanisatie

N-VA erkent de toenemende druk op de open ruimte als gevolg van de uitbreiding van steden en de verstedelijking van het platteland. Hoewel zij de trend willen keren, zien zij geen noodzaak voor een strikte betonstop. Volgens N-VA moet er een evenwicht gevonden worden tussen het behoud van open ruimte en de noodzaak voor extra betaalbare woningen.

Betaalbare woningbouw als prioriteit

De partij stelt dat de behoefte aan betaalbare woningen een grotere prioriteit heeft dan de beperkingen die een betonstop met zich mee zou brengen. Dit standpunt weerspiegelt een praktische benadering van stadsontwikkeling waarbij economische en sociale behoeften zorgvuldig worden afgewogen tegen milieubehoud.

Implementatie van een bouwshift

N-VA pleit voor een bouwshift, waarbij het doel is om tegen 2040 geen bijkomend ruimtebeslag toe te staan. Dit beleid zou centraal staan in het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, waarbij de focus ligt op het verstandig en duurzaam benutten van bestaande ruimtes. De kern van dit plan is het creëren van een evenwichtige ontwikkeling die zowel de groene ruimtes beschermt als voldoet aan de behoefte aan nieuwe woningen.