Verkiezingen 2024: “Hoe garanderen we een betere toegang tot betaalbaar wonen voor de lagere inkomens?”

Met de verkiezingen in het vooruitzicht, ging Immoweb op onderzoek uit en bevroegen we de Belgische politieke partijen over een reeks vastgoedthema’s. We hebben hun antwoorden niet aangepast om een neutrale overdracht van hun voorstellen te verzekeren. In dit artikel bespreken we hun standpunten over het garanderen van de toegang tot betaalbaar wonen voor lagere inkomens.

Zowel in Vlaanderen, Wallonië als het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is er een enorm grote vraag naar betaalbare woningen. Tegelijkertijd is het aanbod ontoereikend en lopen de wachttijden voor sociale woningen almaar verder op. Welke maatregelen stellen onze Vlaamse partijen voor om de toegang tot een betaalbare thuis te garanderen voor de minder kapitaalkrachtige gezinnen?

CD&V: “Stabiliteit voor ieder bewonerstype garanderen”

500.000 extra koopwoningen tegen 2035

De christendemocraten mikken op 500.000 extra koopwoningen tegen 2035 om de algemene druk op de woningprijzen te verlagen. Om een eigen woning betaalbaar te maken voor de werkende burger willen ze inkomensgerelateerde aankoopprijzen in de praktijk introduceren. Lagere inkomens die kunnen aantonen dat ze een band met de regio hebben waar de woning zich bevindt, moeten volgens de partij voorrang krijgen.

Bovendien moet het voor de partij mogelijk zijn om een hypothecaire lening te verkrijgen voor de volle 100% van de aankoopprijs van de woning. Bij tijdelijke betalingsproblemen krijgen mensen de kans om hun lening te spreiden in de tijd via een zogenaamde accordeonformule. Het Vlaams woningfonds, op zijn beurt, moet voor de partij dan weer garant staan voor meer leningen aan een lage rentevoet voor de laagste inkomens.

Tot slot pleit de CD&V voor een resem bijkomende initiatieven, zoals lagere registratierechten, inkomensgerelateerde renovatiepremies, renteloze energieleningen en het optrekken van de grensbedragen voor de verzekering gewaarborgd wonen.

“Kleinere” verhuurders inschakelen

De kleinschalige particuliere verhuurder speelt voor de CD&V een belangrijke rol in het toegankelijker maken van betaalbare woningen. Ze zetten daarom in op energetische renovatiepremies en op kortingen op onroerende voorheffing om deze “kleinere” verhuurders mee in bad te trekken.

Bijkomend wil het de verzekering gewaarborgd wonen uitbreiden naar private huurders en het sociaal energietarief vervangen door het plaatsen van zonnepanelen (indien mogelijk).

Tot slot hopen de christendemocraten in de toekomst meer bouwprojecten tot leven te zien komen met daarin zowel private, betaalbare als sociale huurwoningen.

10% sociale woningen tegen 2034

Tegen 2034 wil CD&V afklokken op een aanbod van 10% in sociale woningen. Om dit te realiseren, willen ze de komende jaren verschillende bindende doelen stellen aan gemeenten. Ook een structureler overleg tussen lokale besturen, OCMW’s, woonmaatschappijen en de burger zelf moet die doelstellingen dichterbij brengen. Tot slot wil de partij de wachtijd voor de huurpremie terugbrengen van vier naar twee jaar voor zij die zich hebben opgegeven voor een sociale woning.

Groen: “Leegstand wegwerken als eerste stap”

Verdichten, maar op een doordachte manier

Groen wil het aanbod van betaalbare woningen vergroten door in te zetten op gerichte verdichting. Een van de belangrijkste wegen hiernaartoe voor de partij is het wegwerken van leegstand door deze panden kwalitatief te renoveren. Aan de overheden om te bepalen welke regio’s en projecten hiervoor in aanmerking komen.

Om de kwaliteit van deze woningen te garanderen, wil de partij renovaties beter mee helpen ondersteunen en voorfinancieren waar nodig.

Drempel verlagen voor de kleinere budgetten

Ook mensen met weinig spaargeld moeten voor de groenen sneller toegang krijgen tot een hypotheeklening. Verschillende maatregelen moeten hiertoe bijdragen, zoals een sterker sociaal leningstelsel, verlaagde registratierechten voor starterswoningen (en hogere voor duurdere woningen) en betaalbaardere huurwoningen.

N-VA: “Professionalisering van de sociale huisvesting”

Op naar een groter woningaanbod

De N-VA wil volop investeren in een ruimer woningaanbod voor zowel potentiële kopers, private als sociale huurders. Jongeren met beperkte eigen inbreng willen ze sneller aan een lening helpen via de Vlaamse woonwaarborg. Daarnaast kijken ze in de richting van de Mijn VerbouwPremie en Mijn VerbouwLening, waarmee kopers sneller in staat moeten zijn om goedkopere energieverslindende woningen aan te kopen en ze energetisch te renoveren.

Tot slot is het hun doel om vastgoedinvesteerders te stimuleren om te blijven investeren in betaalbare huurwoningen.

Budgethuren en huurpremies

Bart De Wever en de zijnen willen 575 miljoen euro uittrekken voor de bouw van 6.000 extra huurwoningen (50% sociale woningen, 50% betaalbare woningen). De prijzen hiervan zouden 15% lager liggen dan de huidige markthuurprijs. Mensen met minder financiële middelen moeten voor de partij in aanmerking komen voor huurpremies en huursubsidies.

Snellere doorstroom naar private woonmarkt

Om de sociale huisvesting te verbeteren, mikt N-VA op een structurele reorganisatie. Zo willen ze 134 kleine(re) organisaties vertalen naar 41 sterke, professionele woonmaatschappijen. Dit moet zorgen voor snellere procedures en een optimalisering van het investeringsbudget voor sociale woningbouw.

Overkoepelend ziet de partij een sociale huurwoning slechts als een tijdelijke oplossing. Daarom wil het sociale huurders stimuleren om de stap richting de private woonmarkt te zetten.

Open Vld: “Huurders én ontwikkelaars activeren”

Sociale huurprijs gekoppeld aan werkstatus

Open Vld wil grote sociale woonwijken omvormen tot activeringswijken. Hiervoor wil het inzetten op nauwe begeleiding, maar ook specifieke voorzieningen oprichten zoals werkwinkels en flexibele kinderopvanginitiatieven. Sociale huurders die niet werkbereid zijn, mogen zich verwachten aan een hogere huurprijs.

Lagere wachttijden voor huurpremie

Voor personen of gezinnen die er niet in slagen een sociale woning op de kop te tikken, wil de liberale partij de huurpremie uitbreiden door de wachttijd voor de premie te verlagen. Die bedraagt op dit moment minstens vier jaar.

Ontwikkelaars warm maken voor sociale woningbouw

Daarnaast willen ze het geconventioneerd huren – tegen een prijs die lager ligt dan de marktprijs – uitbreiden. Dit door projectontwikkelaars bijkomend te stimuleren om sociale en betaalbare woningen te bouwen.

PVDA: “Sociaal woningbeleid geïnspireerd op Wenen”

Minstens 20% sociale woningen in iedere grootstad

60% van de woningen in de Oostenrijkse hoofdstad Wenen zijn ofwel sociale woningen of gereguleerde huurwoningen (tegen een lagere, betaalbare prijs). Een systeem waar PVDA zich door heeft laten inspireren.

Zo wil de partij de toegangscriteria voor sociale woningen in de eerste plaats verruimen en streeft het naar een verplicht aanbod van minstens 20% sociale woningen in elke grote stad.

Bijkomend ligt hun focus op een versnelde renovatie van bestaande sociale woningen. Dit willen ze financieren via een model van derdenfinanciering en door bijkomende ondersteuning van een openbare bank.

De burger mee aan zet

Nog volgens het Weense model, ziet PVDA een belangrijke rol weggelegd voor zogenaamde woonunies. Centraal hierin staat een transparant en democratisch woonbeleid, waarin ook de burger actief betrokken wordt.

Deze unies zouden zelfs voorrang kunnen krijgen bij de aankoop van bouwgronden. Het oprichten van een openbare regionale databank voor bouwgronden moet op zijn beurt het toewijzen van deze percelen zo efficiënt mogelijk maken.

Door het woonbeleid democratischer te maken, moeten vriendjespolitiek en belangenvermenging op de achtergrond verdwijnen én sociale woningbouw aantrekkelijker worden voor een ruimer publiek, aldus PVDA.

Vlaams Belang: “Dringend snoeien in de wachtlijsten”

Afbouwen van wachtlijsten voor sociale woningen

Vlaams Belang geeft aan dat er vandaag 176.000 gezinnen wachten op een sociale woning. Gemiddeld bedraagt die wachttijd vier jaar. Die wachtlijsten wil de partij drastisch aanpakken.

Dit door voorrang te geven aan potentiële huurders met de Belgische nationaliteit en met voldoende kennis van het Nederlands. Ook mensen met een sterke lokale binding – iedereen die de laatste vijftien jaar minstens acht jaar onafgebroken in een gemeente woont – moeten voor de partij sneller in aanmerking komen. Daarnaast wil Vlaams Belang striktere controles zien op buitenlandse eigendommen bij personen die een sociale woning aanvragen.

Daarnaast ijveren de Vlaams-nationalisten voor een automatische en onmiddellijke toekenning van de huurpremie voor de private huurmarkt (in plaats van na vier jaar).

Samenwerking met private ondernemers

Ook het bouwen van nieuwe sociale woningen is volgens Vlaams Belang cruciaal om de wachtlijsten in te korten. Daarom wil het extra inzetten op samenwerking met private ondernemers die nieuwe projecten snel op de wereld kunnen krijgen.

Extra aandacht voor senioren en gehandicapten

Tot slot pleit de partij van Tom Van Grieken voor meer aandacht voor gehandicapten en senioren in de sociale woningmarkt. Initiatieven die hierbij op tafel liggen, zijn onder meer het uitbreiden van de Vlaamse aanpassingspremie naar sociale woningen en het voorzien van een verplicht aantal aangepaste woningen voor mensen met een handicap bij ieder nieuw sociaal woonproject. 

Vooruit: “Projectontwikkeling en sociale woningbouw op elkaar afstemmen”

Verplicht betaalbaar huren binnen ieder groot woonproject

Vooruit pleit intensief voor de bouw van meer sociale woningen. De socialistische partij eist bovendien dat projectontwikkelaars bij grote woonprojecten minstens een kwart van de woningen reserveert voor betaalbaar huren.

Ombouwen van leegstaande woningen

Daarnaast wil Vooruit leegstaande woningen volop herbestemmen en ze omvormen tot sociale huurwoningen. De renovatiekosten hiervan zouden afbetaald kunnen worden met de huurgelden. En de eigenaar, die krijgt de woning achteraf in goede staat terug in handen.