Asbest verwijderen: belangrijker dan ooit, zeker in Vlaanderen

Sinds 2001 is er geen asbest meer in omloop in de bouwsector. Heel lang was asbest in bouwmaterialen de normaalste zaak ter wereld. Tot de ernstige gezondheidsgevolgen ervan aan het licht kwamen. Sinds november 2022 is er in Vlaanderen een nieuwe fase in de strijd tegen asbest op komst. Wat moet je zeker onthouden over asbest? En hoe moet je asbest verwijderen?

Asbest was overal

Naar schatting zouden meer dan 3.500 materialen vroeger (deels) bestaan hebben uit asbest. Asbest had namelijk verschillende voordelen. Het was een enorm sterk, isolerend, brandwerend en vooral goedkoop materiaal. Van slijtage was er amper sprake door de jaren heen. Dat maakte het eens zo interessant om asbest in bouwmaterialen te verwerken. Wat dus ook volop gebeurde.

Sluipende moordenaar

Al in de jaren 1930 werd duidelijk dat (langdurige) blootstelling aan asbest op lange termijn tot ernstige ademhalingsproblemen (asbestose) en zelfs kanker kon leiden. Dat belette niet dat het product ook vele decennia nadien enorm populair bleef. Zeker in de bouw, met absolute topjaren in de jaren 70 en 80. Ons land was trouwens een van de belangrijkste producenten van asbest(producten) op het wereldtoneel tijdens deze periode.

Ondanks de duidelijke gezondheidsrisico’s duurde het nog tot 1998 voordat het produceren van asbest volledig verboden werd in ons land. Pas in 2001 mocht asbest helemaal niet meer toegepast of verkocht worden.

Welke bouwmaterialen bevatten asbest?

Woningen gebouwd voor 2001 bevatten dus hoogstwaarschijnlijk asbesthoudende bouwmaterialen. Een overzicht van de meest bekende bouwmaterialen waar vroeger asbest in aanwezig was:

• Golfplaten voor daken
• Dakgoten
• Schoorsteenpijpen
• Buizen
• Isolatiemateriaal voor leidingen
• Vloer- of muurtegels, vinylvoeren
• Lambrisering
• Vensterbanken en dorpels in imitatiemarmer
• Spoelbakken en toiletten
• Bloembakken

De klassieke golfplatendaken, quasi een zekerheid op asbest.

Hoe kun je asbest herkennen?

Er zijn een aantal manieren om na te gaan of een materiaal al dan niet bestaat uit asbest:

• De tijd: tussen 1945 en 2001 werd asbest nog volop geproduceerd en/of toegepast in ons land
• De textuur: oudere materialen in honingraatstructuur wijzen vaak op asbest, net als witte vlekken op materialen in asbestcement
• De vermelding AT: AT wijst op asbestverwerking, NT op een asbestvrij materiaal
• De ontvlambaarheid: als je met de vlam van een aansteker over een materiaal met asbestvezels gaat, dan zullen de vezels alleen maar gloeien en niet loskomen

Doe beroep op professionals

De beste en meest verantwoorde manier om zeker te zijn of je met asbest te maken hebt:laat je bijstaan door een erkend asbestspecialist. Velen onder hen bieden ook aan om het asbest professioneel te verwijderen en zelfs een officiële inventaris op te maken.

Asbestattest verplicht in Vlaanderen bij woningverkoop

De stap naar een professionele asbestfirma zal trouwens onvermijdelijk worden in Vlaanderen. Wie een woning gebouwd voor 2001 wil verkopen, dient sinds 23 november 2022 verplicht een asbestattest voor te leggen aan de notaris. Idem voor verhuurders die nieuwe huurders aantrekken.

Enkel een gecertificeerd asbestdeskundige kan zo’n attest afleveren. Dat gebeurt na een inspectie van de woning en na eventuele staalnames. Het attest vermeldt waar asbest aanwezig is in de woning en waar een dringende ingreep nodig is. Het document biedt bovendien tips om het asbest te verwijderen of onschadelijk te maken.

Ook bij Immoweb-zoekertjes kan de verkoper/vastgoedmakelaar vermelden of het asbest-certificaat al dan niet beschikbaar is.

Toch zelf asbest verwijderen?

Als toekomstige koper van een oudere woning in Vlaanderen zul je binnenkort dus een gedetailleerd overzicht krijgen van waar asbest in huis aanwezig is en hoe je jouw woning asbestvrij kunt maken. Zeker met het oog op toekomstige renovatiewerken is dit zeer waardevolle informatie.

Zoals we al zeiden, kan het verwijderen van asbest best via een gespecialiseerde firma gebeuren. Maar je kunt ook zelf aan de slag gaan, àls je goed geïnformeerd en voorzichtig te werk gaat.

Een aantal tips om zelf op een bedachtzame manier asbest te verwijderen:

• Ga na of je met vast asbest (bv. asbest verwerkt in cement) of los asbest (weinig bindmiddel of brokkelig, hogere concentraties asbest en dus ook veel gevaarlijker) te maken hebt
• Zorg dat er niemand in de buurt aanwezig is
• Dek zoveel mogelijk af (vloeren, vaststaand meubilair…)
• Draag altijd beschermende kledij, inclusief een aangepast stofmasker
• Zorg voor voldoende natuurlijke verluchting in de ruimte, schakel je ventilatiesysteem zéker uit
• Maak het materiaal vochtig, zodat de asbestdeeltjes minimaal loskomen. Dit kan met waternevel of fixeermiddel
• Beschadig het asbest nooit, met andere woorden: niet slaan, slijpen, schuren, gooien of breken
• Schroef vijzen heel voorzichtig los, laat mechanische hulpmiddelen links liggen

Hoe meer kans op loskomende asbestdeeltjes, hoe groter het risico voor jou en je omgeving. Twijfel je over je aanpak? Gezondheid boven alles: speel op safe en contacteer een gespecialiseerde firma.

Hoe meer kans op loskomende asbestdeeltjes, hoe groter het risico voor jou en je omgeving.

En achteraf, eens de werken afgerond zijn? Waar moet je dan met je asbesthoudend afval naartoe?

• Zuig het afval nooit op met de stofzuiger, maar maak alles met water proper én met zoveel mogelijk ramen open
• Meng geen asbestafval met gewoon afval
• Verzamel alle afval dat in aanraking is gekomen met asbest – dus ook doeken en beschermende kledij – in een dubbele verpakking
• Spoel je schoenen goed af
• Ga na of je met asbestafval terechtkunt op jouw plaatselijke recyclagepark. Een andere optie is een geregistreerde asbestinzamelaar in jouw buurt. Of laat het afval thuis ophalen.

En in Wallonië en Brussel?

Vlaanderen zet met de verplichting van het asbestattest bij de verkoop van woningen ouder dan 2001 een nieuwe stap richting een zo asbestvrij mogelijke woningmarkt. Vanaf 2032 zal élke woning er trouwens sowieso over een asbestattest moeten beschikken. Om in 2040 een volledig asbestveilig woningenbestand te hebben.

Stevige ambities vanuit Vlaanderen. Een mogelijke voorbode van wat er op komst is in de rest van het land? In het Waalse en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is een asbestinventaris vandaag alleszins nog geen verplichting. Wel gelden er bepaalde aanbevelingen in specifieke situaties. Maar van concreet uitgesproken ambities op lange termijn is momenteel nog geen sprake.

Voor meer informatie over de huidige regelgeving rond asbest verwijderen en de voorwaarden rond het asbestattest in jouw regio, verwijzen we je graag door naar de website van het Asbestfonds.